Kabızlık Nedir? Neden Olur?
Kabızlık diğer adıyla konstipasyon, zor dışkılama, anlamına gelir. Son dönemlerde kabızlık daha sık görülen bir problem haline geldi. Bağırsak hareketleri yavaşlaması en önemli sebebidir.
Konstipasyonda haftada 3 veya daha az bir dışkılama görülür. Birçok nedeni bulunur. Kişinin günlük yaşamını, hayat konforunu etkileyen kabızlık; gaz, şişkinlik, karın ağrısı gibi semptomlara yol açar.
Kronik veya akut olabilmektedir. Kronik kabızlıkta mutlaka bir kolonoskopi yapılıp arkasında yatan nedenler araştırılmalıdır. Akut durum ise genellikle antibiyotik kullanımına bağlı olarak gelişir. Bağırsaklardaki sağlıklı mikrobiyota bozulur. Her iki durumda da probiyotik desteği sağlanmalıdır.
Kabızlığın Nedenleri Nelerdir?
Diyet sürecinde kabızlık ile çok sık karşılaşılır. Bunun 2 önemli nedeni bulunur. İlk sebep bireyin eski beslenme alışkanlıkları arasında yağ tüketiminin fazla olmasıdır. Çok yağlı beslenmeye alışmış olan bağırsaklar daha az yağlı beslenmeye geçildiğinde tepki verir. Bir diğer nedeni ise besin alımının diyet ile birlikte azalmasıdır.
Yetersiz su tüketimi bağırsak hareketliliğinde yavaşlamaya neden olur. Kişinin kilosuna göre ulaşması gereken su miktarı kg X 30-35 ml olarak planlanır. Ortalama 2-2.5 litre ideal veya hafif kilolu bireyler için yeterlidir. Çok terliyorsak sıvı ihtiyacımız daha da artar. Yeteri kadar su içilmezse sindirim zorlaşır ve kabızlık görülür.
Günlük 2-3 porsiyon mevsimine uygun sebze ve meyve tüketilmelidir. Meyveler, sebzeler, kuru baklagiller, tam tahıllı besinler yüksek lif içerirler. Özellikle yeşil yapraklı sebzeler, pırasa ve ıspanak en lifli besinlerdir. Posa alımı azaldıkça bağırsaklar daha yavaş çalışırlar.
Hareketsizlik yani fiziksel inaktivite de kabızlığın en önemli sebeplerinden biridir. Hareket ettikçe kaslar rahatlar ve bağırsaklardaki hareketlilik artar. Kabızlık ortadan kalkar.
Bazı bireylerde kabızlık, psikolojik etmenlere bağlı olabilmektedir. Ortam değişikliği, stres, kaygı, depresyon gibi durumlardan mikrobiyota olumsuz etkilenir. Tuvalet ihtiyacı ertelenmemelidir.
Kabızlık Kimlerde Görülür?
- Gebelerde bağırsak üzerinde artan baskı ve progesteron sebebiyle kabızlık görülür.
- Yaşlılarda yetersiz aktivite kabızlığa neden olur.
- Antibiyotik kullanan bireylerde sık karşılaşılır.
Kabızlığa Ne İyi Gelir, Nasıl Geçer?
Kuru erik, kuru kayısı, kuru incir vb. diğer kuru meyveler aç karna tüketilip üzerine su içilmelidir. Kuru baklagiller posa içerirler haftada 2 gün tüketimi kabızlığın düzelmesinde etkilidir. Bazı bitki çayları kayısı çayı, kiraz sapı çayı vb. çaylarda bağırsak motilitesini arttırır.
Sağlıklı yağ tüketimi kabızlığı düzenler. Zeytin, zeytinyağı, ceviz, badem, yer fıstığı, kaju gibi yağlı tohumlar, avokado, Hindistan cevizi yağı tüketimi önerilir. Yulaf ezmesi, chia tohumu, keten tohumu, kinoa, çörek otu, kefir, yoğurt kabızlığı engelleyen diğer besinler arasındadır.
Kabızlıkta Tüketilmesi Gereken Yiyecekler ve Besinler Nelerdir?
- Muz
- Patates
- Pirinç
- Lif içermeyen beyaz undan yapılmış hamur işleri
- Gazlı içecekler
- Fast food besinler